In vorige berichtgeving zagen we hoe bedrijven op slinkse wijze anderen censureerden door ongewenste berichten stilletjes te verwijderen of zelfs bepaalde personen volledig uit Silicon Valley te verbannen met grootschalige deplatforming-acties. Er is echter nog een handige methode voor het realiseren van censuur: het auteursrecht.

Afgelopen dinsdag heeft het Europees Parlement ingestemd met de nieuwe Europese Copyright wetgeving. Deze nieuwe wetgeving gaat grote gevolgen hebben voor onze vrijheid van meningsuiting. In dit bericht bekijken we hoe belangenpartijen misbruik maken van wetgeving voor het censureren van berichtgeving, afbeeldingen en video’s. Er wordt daarbij niet geschuwd een loopje te nemen met het recht, men zet op handige manier in op klassenjustitie.

De nieuwe Europese Copyright Wetgeving

De lobbyisten van het uitgeverij en media grootbedrijf bedachten voor de Europese Unie een wetgeving waarbij niet alleen ingegrepen kon worden door de auteursrechtenhandelaren met zogenaamde takedowns achteraf, maar er moest nu ingegrepen kunnen worden vooraf. Voordat jouw publicatie (video, geluidsopname, bericht, foto, etc.) het internet mag bereiken moet het nu éérst door alle auteursrechteneigenaren over de gehele planeet goedgekeurd worden.

Maak kennis met de nieuwe Europese Copyrightwetgeving. Artikel 13 van deze wetgeving maakt eigenaren van websites en platforms aansprakelijk voor alles wat de bezoekers op die website doen. Als iemand een afbeelding upload waarop een copyright van toepassing is, dan is met Artikel 13 de eigenaar van die website aansprakelijk. Artikel 13 betreft dus een upload-verbod. Men spreekt ook wel van een meme-verbod, een oorlog tegen memes. Een meme is een humoristische afbeelding met kritiek, zoals onderstaande.

Maar men geeft een uitweg, namelijk het gebruik van uploadfilters. Dit zijn diensten van auteursrechteneigenaren waarbij websites de acties van al hun gebruikers kunnen laten toetsen aan auteursrechten. Onder Artikel 13 moet binnenkort alles wat gepost wordt naar internet (links, tekst, afbeelding, video en geluid) eerst gecontroleerd worden door censuurmachines vóórdat het mag verschijnen op internet. Dit is uiteraard een privacy-nachtmerrie. Daarnaast, er is uiteraard geen één alwetende machine die alle auteursrechten kent, dus in de praktijk is dit onwerkbaar.

De oplettende lezer weet wellicht dat de Europese Unie met Artikel 11 nu ook het fenomeen hyperlink in de ban wil doen. Artikel 11 betreft extra copyright-rechten waardoor het linken naar artikelen illegaal wordt. Illegaal, tenzij je een betaalde link-licentie afneemt van websites waar je naar linkt. De Europese Unie introduceert daarmee zowel een link-belasting als een link-verbod indien je geen link-licentie hebt aangeschaft.

Deze wetgeving kan heel eenvoudig gericht en selectief ingezet worden om censuur te realiseren. Of je nu bewust auteursrechten-inbreuk pleegt of niet, de extra auteursrechten, die de Europese Unie introduceert, maakt alle website-eigenaren vatbaar voor auteursrechtenclaims. Maar hoe is deze vérgaande copyright-wetgeving nu eigenlijk ontstaan?

Mickey Mouse Protection Act

We gaan terug in de tijd. Het is 1928 en de film Steamboat Willie verschijnt. Een korte animatiefilm van Walt Disney en (vooral) Ub Iwerks komt uit en introduceert Mickey en Minnie Mouse aan de wereld. Op het moment van maken geldt de Copyright Act van 1909, waarmee de makers van de film over de avonturen van meneer en mevrouw Muis kunnen genieten van 56 jaar bescherming van de wetgeving van de overheid.

Er startte in 1928 rond deze muizen echter een wereldwijde miljardenindustrie en Walt Disney werd zowel rijk als machtig. Wat kan hier misgaan? Een heleboel. We reizen voorwaarts in de tijd van 1928 naar 1976. Over 8 jaar verloopt dan het auteursrecht op Mickey Mouse. Wat doe je als miljardair? Juist, lobbyen! En met succes, de 56 jaar werd met de Copyright Act of 1976 verhoogd naar 75 jaar.

We maken nog een sprongetje voorwaarts in de tijd. Het is 1997, en Mickey Mouse heeft dan nog 6 jaar bescherming onder de herziene wetgeving. Wat doe je als machtig, internationaal bedrijf? Nog wat meer lobbyen! En weer met succes. Dit keer met als resultaat: de 1997 Copyright Term Extension Act. De bescherming werd verhoogd van 75 naar 95 jaar. Maar ondertussen herkent iedereen het spel, deze wetgeving wordt in de wandelgangen genoemd naar wat het werkelijk is: de Mickey Mouse Protection Act.

Iedereen die oplet begrijpt ondertussen dat Mickey Mouse nooit vrij zal komen. En Disney is ondertussen onvoorstelbaar groot geworden, het bezit bijvoorbeeld ook Pixar Animaties, Lucas Arts, Indiana Jones, Star Wars, Marvel Comics, ABC, ESPN, etc. Je begrijpt dat niet langer meer de belangen van de samenleving behartigd worden, maar uitsluitend nog de belangen van de miljarden van het grootbedrijf.

Het grootbedrijf gebruikt handig de iets te gewillig participerende overheid voor het realiseren van vérgaande copyright- en auteursrechtenwetgevingen. Disney en Hollywood maken ondertussen wereldwijd de dienst uit als het gaat over copyrights. En het blijft uiteraard niet bij Disney alleen.

Digital Millennium Copyright Act (DMCA)

De overheid onder president Bill Clinton zwichtte niet alleen voor Disney. Op de voet van de Mickey Mouse Protection Act kwam in Amerika nog een wetgeving: de Digital Millennium Copyright Act, ook bekend onder de letters DMCA.

Internet is in de late jaren ’90 een fenomeen geworden en het grootbedrijf doet wat kan (en niet kan) en mag (en niet mag) om hun eigendommen te beschermen en maximaal te profiteren, nu ook via internet. Daarbij hoort helaas ook het grootschalig aanklagen van argeloze internetters en website-eigenaren. De DMCA brengt het grootbedrijf echter meer macht dan alleen dat.

Niet alleen kan het grootbedrijf iedereen naar believen aanklagen met hoge claims over waargenomen rechtenschendingen, het grootbedrijf eigent zich met de DMCA ook een censuurmiddel toe. De “takedown notice” is letterlijk vertaald in het Nederlands een verwijderingskennisgeving. En een verwijderingskennisgeving betreft geen verzoek, het betreft een kennisgeving dat je iets moet doen. Een blik op de definitie:

Een ‘takedown notice’ betreft het op grond van de DMCA sommeren van een eigenaar van een website om inbreukmakende inhoud te verwijderen. Een van de kritiekpunten op de wet is dat het rechthebbenden erg makkelijk gemaakt wordt een ‘takedown notice’ te versturen, zelfs als er in het geheel geen inbreuk gemaakt wordt.

Wanneer een bedrijf ergens een schending van hun rechten ziet, moeten in Amerika ‘online service providers’ (websites) per direct, zonder bewijsvoering, zonder enige tegenspraak mogelijk, dat materiaal offline halen. En de auteursrechtenhandelaren doen dat ook veelvuldig. Je kunt geen fragment meer tonen, of je video wordt direct offline gehaald. Heb je kritiek op het grootbedrijf? Ook dan wordt je video snel verwijderd en de auteursrechtenhandelaar hoeft hiervoor geen enkel bewijs te leveren.

Klassenjustitie

Dat soort macht nodigt uiteraard misbruik uit. En jawel. Is jouw baby leuk aan het dansen op de muziek van Prince’s ‘Let’s Go Crazy’? Grijp dan niet je camera, maak geen (overigens slechte) opname van 40 seconden en upload die dan niet naar YouTube om aan anderen te tonen. Jouw opname van jouw baby schendt – volgens het hooggerechtshof – namelijk het recht van Universal Music Group. En Universal beschermt dat recht uiteraard met hand en tand. Een blik op de definitie:

Van klassenjustitie is sprake wanneer meer vermogenden of beter opgeleiden door wetgeving, behandeling of rechterlijke uitspraken bevoorrecht worden ten opzichte van anderen.

We zijn – door de inzet van onder andere Walt Disney en Bill Clinton – vertrokken uit de wereld van eerlijke rechtspraak en beland in de wereld van klassenjustitie. Justitie is er niet meer voor jou, justitie is er voor het grootbedrijf. Het grootbedrijf heeft de rechtspraak in hun diepe zakken, justitie is toegeëigend door hen met het meeste geld.

Jouw rechten zijn van ondergeschikt belang, een reële claim is onnodig, een normale boete verleden tijd. Zo krijg je als moeder met gemak een boete van 2 miljoen dollar opgelegd voor het delen van 24 liedjes op internet. De kosten van een liedje zijn 90 cent per liedje, de boete was $ 80.000 per stuk. Je bent als eenvoudige moeder (of uitbater van blogs als deze) kansloos tegen het juridische geweld van het grootbedrijf. Hun claims hoeven niet gebaseerd te zijn op reële feiten of bedragen, de geëiste claims raken tegenwoordig vaak kant nog wal.

Het ANP kan dit alles nu al, gewoon zonder Artikel 11 en 13

En dat brengt ons bij de Nederlandse foto-monopolist ANP. Eigenaar John de Mol doet namelijk bijzondere dingen. Hij verstuurt via ANP en het Belgische Permission Machine grootschalig “schikkingsvoorstellen” aan argeloze mensen. In opdracht van John de Mol speurt Permission Machine op het internet volledig geautomatiseerd naar afbeeldingen waarop ANP auteursrechten kan claimen. En, zo blijkt al snel, ook naar afbeeldingen en situaties waarop ANP technisch gezien helemaal niet kan claimen.

Wanneer Permission Machine een website betrapt op volgens henzelf waargenomen ‘inbreuken’ op het auteursrecht van ANP (zoals het werkstuk over kippen van een 9-jarig kind of het vrijwilligerswerk van AOW’ers) komen de medewerkers van John de Mol in actie. Er worden schermafbeeldingen verzameld als “bewijs” van “inbreuken”. Dit betreffen veelal uitgebreide verzamelingen van bevindingen verspreid over meerdere jaren zodat de schadeclaim inmiddels extra hoog geworden is. Vervolgens wordt er een “schikkingsvoorstel” opgesteld op basis van onrealistisch hoge bedragen per “inbreuk”. Het vermeende schadebedrag wordt ook gelijk verhoogd met alle door ANP én Permission Machine reeds bestede tijd aan dit ‘juridische dossier’.

De argeloze eigenaar van een website krijgt vervolgens zonder enige waarschuwing of vooraankondiging uit het niets een schadeclaim van vele honderden tot duizenden euro’s met direct bijgevoegde waarschuwing dat correspondentie over de claim leidt tot verhoging van het voorgestelde “schikkingsvoorstel” (lees: boete). En inderdaad, onder elke verstuurde brief wordt keurig vermeld met hoeveel euro de schadeclaim is gestegen. En om je extra bang te maken wordt, vrijwel direct, een gerechtsdeurwaarder ingeschakeld die dreigt met rechtszaken en verdere verhoging van de kosten die ook op jou verhaald zullen gaan worden. Je zou dit gedrag intimidatie kunnen noemen, een blik op die definitie.

Intimidatie is iemands gedrag beïnvloeden door hem angst aan te jagen door te dreigen met negatieve gevolgen.

Sommige ervaringsdeskundigen noemen dit soort gedrag psychologische oorlogsvoering, aangezien het wordt gebruikt om je te ontmoedigen je recht te gaan halen.

De belangen van het internationale nieuwsfoto-netwerk

Je begrijpt dat John de Mol’s ANP en Permission Machine niet beginnen met het aanpakken van het machtige Facebook en Google, grote politieke partijen of banken. Nee, ze hebben het voornamelijk voorzien op kinderen, gepensioneerden, kleine zelfstandigen en verenigingen, mensen die zichzelf niet kunnen verdedigen. Ook als jouw gebruik van een afbeelding volstrekt legaal is – zoals bijvoorbeeld via het beeldcitaatrecht – word je geautomatiseerd aangeslagen voor hoge bedragen.

En het gaat ANP daarbij niet alleen om de foto’s van ANP of Hollandse Hoogte zelf. Herinner in eerdere berichtgeving dat ANP ook de belangen (€, auteursrecht) behartigt van onder andere het Franse AFP, de Duitse DPA, het Spaanse EFE en Belga uit België. Er is werkelijk sprake van een groot Europees netwerk van samenwerkende auteursrechten-eigenaren. En na de overname van Novum Nieuws door ANP, werd aan dit portfolio vermoedelijk ook toegevoegd het Engels/Amerikaanse Associated Press en het Amerikaanse Reuters. De ANP heeft als foto-monopolist in Nederland dus op nagenoeg elke nieuwsfoto het recht in handen.

En dan geldt vervolgens – heel eenvoudig – enkel nog het recht van de sterkste. Het is de miljardenindustrie en het netwerk van ANP versus goed bedoelende gewone mensen die een berichtje schrijven op internet en kinderen die een werkstuk maken over kippen. Het is inderdaad klassenjustitie volgens de definitie.

Maar… Wat kost dat nu, zo’n persfoto?

Wellicht is het interessant eens te kijken naar wat foto’s nu precies kosten. Begin 2019 was in het nieuws dat fotografen voor de auteursrechten op foto’s tussen de € 15 en € 20 betaald kregen door De Persgroep en Mediahuis. Voor foto’s in opdracht iets hoger, namelijk € 42. De Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ) en de Nederlandse Vereniging van Fotografen (NVF) vragen bij een aangekondigde rechtszaak een tarief van € 60 per foto.

Maar jij koopt voor je website uiteraard niet het auteursrecht maar slechts een weergave-licentie. In 2012 startte ANP en Hollandse Hoogte met hun initiatief EerlijkeFoto.nl. ANP hoofdredacteur Johan Groeneveld zocht de publiciteit op over hun initiatief:

Wij – want we doen dit samen met Hollandse Hoogte – vinden dat fotografen recht hebben op hun auteursrechten. Wij nemen dat serieus. Met Eerlijkefoto.nl hebben we een soort iTunes voor foto’s gemaakt, waar particulieren en uitsluitend particulieren voor eigen, niet-commercieel gebruik een beperkte gebruikslicentie kunnen kopen voor een lage resolutie foto. En ze betalen dan € 3,50.

De website EerlijkeFoto.nl ging offline in september 2016. Tot september 2016 kocht je dus voor de serieuze prijs van € 3,50 een niet-commerciële licentie voor gebruik van ANP- en Hollandse Hoogtefoto’s op niet-commerciële websites. Hoewel ANP en Permission Machine precies weten welke fotografen aangesloten zijn en voor elke foto de kosten van de licenties kennen, gebruiken zij in januari 2019 nog steeds de prijslijst van FotoAnoniem.nl van 2015:

Stichting Foto Anoniem is een dienstverlener die geld int voor het gebruik van foto’s van onbekende fotografen. Het functioneert als een soort waarborgfonds. Ze rekenen daarvoor de vermeende economische waarde van de foto’s vermeerderd met 15% administratiekosten. De tarieven voor fotografen zijn sinds 2015 echter flink onderuit gegaan. In het NOS journaal van 25 januari 2019 was in een item over de staking van de fotojournalisten te zien dat persfoto’s soms voor minder dan € 5 worden verkocht. Met als absolute dieptepunt een fotografe die slechts € 0,19 kreeg bijgeschreven voor de verkoop van een foto (in 2018). De prijslijst van Stichting Foto Anoniem blijft echter onveranderd.

De hoge prijzen van Stichting Foto Anoniem zijn uiteraard aantrekkelijker voor het gebruik in claims en ANP publiceert zelf geen (voor ons vindbare) informatie over prijzen. Een foto kost hierdoor geen € 3,50 meer, maar al snel € 350, het honderdvoudige. En dat is nog exclusief de boete-clausule en aanvullende kosten. Het zet de hoge claims in perspectief.

De belangen van de muziek- en filmindustrie

Helaas is de werkwijze van ANP in Nederland geen uitzondering. Er zijn ook vele andere partijen die hier handig gebruik van maken. Bij een door de copyright-industrie waargenomen download wordt bijvoorbeeld door Dutch Filmworks direct een rekening gestuurd voorzien van de nodige dreigementen en een onrealistisch hoog claimbedrag. Dutch Filmworks is uiteraard niet bevoegd mensen te beboeten. De rechter betwijfelde onlangs of de hoogte van de gewenste schikking (boete) van € 150 wel representatief was voor de geleden schade.

En ook Buma/Stemra bedacht bijvoorbeeld dat het weergeven van een YouTube-filmpje op een website een overtreding betrof van het auteursrecht. Dus zochten zij op internet actief naar Nederlandse websites die YouTube-video’s toonden. Zagen ze ergens een YouTube-video, dan verstuurden ze direct een claim naar de eigenaar van die website. Buma/Stemra noemde dit een terechte ‘embed-heffing’. Pas na 5 jaar dit soort intimiderende berichten verstuurd te hebben, en na een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, stopte Buma/Stemra met hun ‘embed-belasting’.

Stichting Brein beschermt in Nederland ook de internationale belangen van de muziek- en filmindustrie. Ook zij sturen personen en websites die volgens hen met auteursrecht beschermd materiaal verspreiden, intimiderende berichten en dwingen daarbij eigenhandig websites offline. Hoe Stichting Brein precies persoonsgegevens verzamelt over individuele uploaders en downloaders blijft vaak onduidelijk.

Maar daar bleef het niet bij. Stichting Brein kreeg het zelfs voor elkaar om de Nederlandse overheid een overheids-firewall te laten introduceren, waarbij Stichting Brein zelfstandig – zonder aanvullende tussenkomst van rechters – kon dicteren welke websites wel en niet toegankelijk waren voor Nederlanders. De arm van de (Amerikaanse) muziek- en filmindustrie is duidelijk lang.

Het wordt nog vreemder. Gesteund door de vele inkomsten, overwinningen en de brede steun van de wereldwijde auteursrechtenindustrie waande Stichting Brein zich net als ANP onaantastbaar. Stichting Brein bedacht dat ze zelf ook computers en servers in beslag konden gaan nemen, als ware ze politie én justitie zelf. Een organisatie uit Costa Rica beheerde in Nederland internetservers waarmee materiaal met auteursrecht werd verspreid. Stichting Brein zag een kans, organiseerde zelf een inval en nam daarbij zelf acht servers in beslag.

Stichting Brein deed de inval en de inbeslagname zonder een voorafgaande verwijderingskennisgeving en ook zonder rechterlijke toestemming. En dat, dat mag zelfs de machtigste Nederlandse auteursrechten-stichting niet. Er volgde een rechtszaak en Stichting Brein moest de servers teruggeven, Stichting Brein kreeg nu zelf deurwaarders aan de deur. Het overtreden van wetgevingen door de auteursrechtenindustrie werd deze keer teruggefloten.

Censuur door copyright

Het is ondertussen duidelijk dat de rechten van de industrie ver boven die van de samenleving en de rechten van de mens staan. Met de nieuwe Europese wetgeving en de Amerikaanse DMCA heeft de auteursrechtenindustrie zich mooie, nieuwe middelen toegeëigend in de strijd tegen hun eigen (potentiële) klanten en zelfs fans.

Als je kritisch bent op berichtgeving van bijvoorbeeld de NOS/NPO, ANP, De Persgroep of Mediahuis, kan je eenvoudig de mond gesnoerd worden onder de noemers auteursrecht en copyright. En zelfs zonder nieuwe Europese wetgeving, zoals het ANP van miljardair John de Mol aantoont, kun je hoge claims en boetes opgelegd krijgen zelfs als je wél voldoet aan de wet. Foto’s in memes, bijvoorbeeld, zijn reeds eenzijdig illegaal verklaard door ANP. En wie stelt ANP daarin in het ongelijk? Geen mens zal die wedstrijd vrijwillig willen lopen, laat staan dat je die vervolgens kunt winnen van een miljardenindustrie.

Het grootbedrijf schrijft de wetgeving, maar het grootbedrijf hoeft zelf niet aan de wetgeving te voldoen. Het grootbedrijf is nagenoeg onaantastbaar zelfs als ze de wet overtreden. De gewone mens moet echter wél aan de wet voldoen en is vatbaar voor rechtszaken zelfs als die wél volledig voldoet aan de wetgeving.

Conclusie

Het publiceren van kritiek op een stuk zonder mogelijke verwijzing naar dat stuk is uiteraard lastig. Daarbij loop je bij elke afbeelding en elk citaat dat je bespreekt het risico dat je je moet verdedigen tegen onredelijke en oneigenlijke claims van een machtige industrie die het justitieel apparaat reeds jaren geleden toegeëigend heeft. Het recht van grootbedrijven staat duidelijk boven het mensenrecht.

Je begrijpt, het bespreken van het nieuws wordt voor kleine, onafhankelijke partijen steeds lastiger. Dit is al haast niet meer mogelijk zonder significante, persoonlijke risico’s te lopen. Hoe krijg jij met deze wetgevingen en deze auteursrechtenindustrie in de toekomst nog toegang tot onafhankelijk en objectief nieuws?

Als het gaat over een justitieel apparaat, dat samenkomt met overheidsbelangen én de belangen van het grootbedrijf, dan gebeuren er wonderbaarlijk vreemde dingen met jouw rechten, belangen en data. Daarover gaat ook het volgende bericht.