We keken onlangs naar de drie bedrijven die televisieprogramma’s brengen. Daarna zagen we dat het krantenlandschap in handen was van twee Belgische bedrijven. Nu stellen we vast dat er slechts één Nederlands persbureau bestaat. Ter illustratie:

Diversiteit in het Nederlandse nieuws? Zeer beperkt.

Wat doet een persbureau precies?

Wikipedia omschrijft het heel aardig:

Een persagentschap, nieuwsagentschap, persbureau of persdienst is een organisatie die dagbladen, radio- en televisiezenders en andere media (meestal) dagelijks van nationaal en internationaal nieuws voorziet. Omdat het voor de meeste mediaorganisaties financieel onhaalbaar is om in elk land een correspondent te plaatsen, maken zij gebruik van persbureaus. Als een krant lid wordt, levert een persbureau het nieuws van over de hele wereld in een constante stroom aan. [Overgenomen van Wikipedia]

Een persbureau is dus een soort verzamelpunt en doorgeefluik van voorgekookte berichtgeving. Om dit te kunnen doen heeft het persbureau journalisten en fotografen in dienst en is er uiteraard ook sprake van redactie. Ook bedrijven en de diverse afdelingen van de overheid sturen hun persberichten naar het persbureau. Het persbureau fungeert daarnaast nog als doorgeefluik voor berichten van buitenlandse persbureaus.

Wanneer de binnenkomende berichtgeving voldoet aan alle eisen van het persbureau wordt het verspreid naar de betalende leden zoals kranten, radiozenders, websites, etc. Die plaatsen het nieuws dan weer in hun publicaties. Uiteraard selecteren de diverse kranten en televisiezenders uit het nieuwsaanbod en vullen het nieuws aan met eigen berichtgeving. En uiteindelijk consumeert u het bericht als het Nederlandstalige nieuws.

ANP

Het Algemeen Nederlands Persbureau levert het Nederlandstalige nieuws reeds sinds 1934. Het bedrijf heeft nu zo’n 250 medewerkers, al zal dat met de recente overname van fotobureau Hollandse Hoogte, gegroeid zijn. De meeste mensen zullen ANP echter vooral herkennen als enige bezorger van radionieuws.

Wij zijn het gas, water en licht van de Nederlandse media en dat blijven we. Ik ben er trots op dat wij klanten van het Reformatorisch Dagblad tot aan GeenStijl met onze producten bedienen. Mede met onze producten kunnen zij hun merken bouwen.
— ANP Hoofdredacteur Marcel van Lingen

ANP werkt intensief samen met de andere persbureaus in Europa. In Nederland vertegenwoordigt het ANP ook het Franse AFP,  de Duitse DPA en het Spaanse EFE als ook Belga uit België. Er is dus sprake van een groot Europees netwerk van samenwerkende persbureaus. En na de overname door ANP van Novum, werkt ANP vermoedelijk ook samen met het Engels/Amerikaanse AP en het Amerikaanse Reuters.

Overnames

Afgelopen jaren werd ANP eigendom van een investeringsbedrijf, waarna uiteindelijk de bekende kranten (TMG, PCM, Wegener) uit ANP stapten. In 2010 nam Vereniging Veronica, middels hun investeringsbedrijf V-Ventures, ANP over. Je kent Veronica wellicht van radio, televisie en gids, maar dat is geen onderdeel meer van Vereniging Veronica. Vereniging Veronica is nu voornamelijk een investeringsbedrijf, eigenaar van o.a. ThePostOnline (TPO) als ook NRC Media in samenwerking met Stichting Democratie en Media en Mediahuis.

Tot begin 2015 was er in Nederland nog een alternatief voor het ANP, namelijk Novum Nieuws. Novum was een klein maar ogenschijnlijk succesvol alternatief naast ANP en bood inderdaad een ander geluid en ook andere berichtgeving. Op 1 januari 2015 werd Novum overgenomen door ANP en het merendeel van de medewerkers van Novum verloor hun baan. De mededingingsautoriteit was vermoedelijk nog afwezig vanwege de kerstvakantie. Dit jaar is ANP zelf weer overgenomen door Talpa van John de Mol.

Met de overname van fotobureau Hollandse Hoogte in juni 2018 is uiteraard de diversiteit in het nieuws weer verder gereduceerd. Het ANP verwoordt het als “Door krachtenbundeling ontstaan synergievoordelen, met name op het vlak van marktbewerking.” De Nederlandse Vereniging van Journalisten omschrijft het als: “Wie met het ANP in conflict raakt, heeft niet langer een alternatief.” Waarom de mededingingsautoriteit ACM überhaupt nog bestaat in Nederland is een raadsel voor elke belastingbetaler.

Conclusie

Met één Nederlands persbureau is het niet verwonderlijk dat je letterlijk dezelfde berichten tegenkomt op diverse plaatsen. Zoals ANP het zelf zegt, van GeenStijl tot aan het Reformatorisch Dagblad. Daarnaast zie je dat ook ANP weer opereert in een gecompliceerd speelveld van internationale en financiële belangen. Het ANP dient al deze partijen tevreden te houden met hun berichtgeving en doet precies dat.

Dit is het moment om je af te vragen hoe objectief het Nederlands nieuws en de Nederlandse berichtgeving eigenlijk is. Met drie televisiebedrijven, twee dagbladen en één nieuwsagentschap, opererend in een wirwar van belangen en onderlinge afhankelijkheden, zou je kunnen concluderen dat onafhankelijk en objectief nieuws in Nederland vrijwel onmogelijk is geworden. De Nederlandse media bieden vooral schijn-diversiteit. En die schijn-diversiteit in de berichtgeving gaan we uiteraard verder toelichten op deze blog.

Op naar onafhankelijke media!

Ons inziens is het nieuws in Nederland geen objectieve weergave meer. We zijn onlangs gestart op gezondemedia.nl met een verzamelplaats voor onafhankelijke berichtgeving. We starten met het samenbrengen van onderzoekers en schrijvers over gezondheid en spiritualiteit omdat dit – volgens ons – twee belangrijke onderwerpen zijn waar nu onafhankelijke berichtgeving nodig is. Wij willen dit later uitbreiden met interessante visies over andere onderwerpen, zoals milieu, samenleving, economie, politiek, etc.

De website gezondemedia.nl is net van start. De blog Bouwen aan Beter documenteert de plannen en achtergronden daarvan, terwijl we ontwikkelen aan een onafhankelijke en decentraal platform om het vrije woord in Nederland een kans te geven: Platform Bewuste Media. Binnenkort volgt meer informatie over de achtergronden en plannen voor dit nieuwe platform.