Nu Twitter-alternatief Parler in de pan wordt gehakt door een eendrachtige, criminele actie van de twee mega app stores (Google en Apple) en de IT-provider van Parler (Amazon), rijst de vraag welk alternatief social media platform nog veilig is voor de massieve censuur die de internet grootbedrijven ontketenen.

Door de grootschalige censuurmaatregelen van afgelopen week, vluchten velen van Facebook naar MeWe of Telegram, van WhatsApp naar Signal en van Twitter naar Parler. Van het ene gecentraliseerde en door inlichtingendiensten gecontroleerde platform naar het andere gecentraliseerde en door inlichtingendiensten gecontroleerde platform. Dat is begrijpelijk, maar niet erg handig.

Het probleem is dat er geen 100 procent vergelijkbare platforms zijn zonder de onwenselijke Big Tech-kanten, zoals reclame, privacy issues en censuur. De harde werkelijkheid is dat er geen goede alternatieven zijn.

YouTube is er, ondanks de naam, niet voor Jou

Gebaseerd op uitgevoerde acties, blijkt vrije communicatie online bij Big Tech volstrekt onmogelijk. De harde realiteit is dat alles wat Big Tech is, uiterst dubieus is gebleken. En bij YouTube, Twitter, WhatsApp en Facebook krijg je te maken met censuur, reclames, tracking en tracing en bergen privacy issues. Dit geldt voor alles van Google en Apple en dus alles rondom de smartphone en de tablet.

Rond het jaar 2000 is beleid geïntroduceerd om internet te centraliseren in de handen van een zeer klein aantal grote bedrijven. De Silicon Valley “cloud”. Grootschalige centralisatie biedt zeker voordelen, want ‘iedereen’ zit (of: zat) op Facebook en WhatsApp, eenmaal op YouTube kan (of: kon) je alle video’s vinden van alle podcasters die je volgt. En je favoriete podcasters verdienen er ook nog (flink) wat geld mee. Ideaal, toch?

“Yeah so if you ever need info about anyone at Harvard, just ask. I have over 4,000 e-mails, pictures, addresses, SNS. People just submitted it. I don’t know why. They ‘trust me’. Dumb fucks.”
— Mark Zuckerberg, multimiljardair, eigenaar van Facebook / WhatsApp

Als je de oorsprong van Silicon Valley onderzoekt, bekijk bijvoorbeeld eens de documentaire van James Corbett, zie je dat deze gecontroleerd wordt door geldstromen vanuit het Amerikaanse Ministerie van Defensie. En als je de openbaringen van Edward Snowden volgt, zie je duidelijk de rol van de inlichtingendiensten in Silicon Valley.

En: Missie geslaagd! Het gehele populaire deel van internet is in de handen gekomen van enkele multimiljardairs, de bekende tech oligarchen. Het probleem is dat de overheid, het militaire complex en de inlichtingendiensten hun miljarden er niet voor niets in hebben gestoken. En zoals we allemaal weten: er is geen gratis geld. Voor wat hoort wat. Groot geld corrumpeert.

Er wordt door deze partijen duidelijk een politiek gedreven agenda uitgevoerd. YouTube is niet voor of van jou, Facebook wordt gebruikt voor gedetailleerde spionage, gezichtsherkenning en vermoedelijk: chantage waar benodigd. Je wilt dus niet in deze fuik vast komen te zitten.

Ontsnappen aan Big Tech met alternatieven?

Er zijn alternatieve platforms, waaronder Bitchute, MeWe, Signal, Minds, Gab, Telegram en recent Parler en Rumble. Is dit de grote ontsnapping aan Big Tech?

Een flink deel van de alternatieven brengt je voornamelijk van de regen in de drup. MeWe, Parler, Rumble en Bitchute zijn allen gecentraliseerde oplossingen gevestigd in de VS. Je kiest dus voor een andere dictator. De nieuwe dictator gedraagt zich even, totdat hij gecorrumpeerd wordt door de verkregen macht, door verlammende aandacht van het establishment, dwangbevelen van de overheid of overweldigende druk van de establishment media. Kortom, door de belangen achter het grote geld.

Neem Parler. Parler draait op servers in technisch beheer door Amazon (de Amazon Web Services dienst). Voor smartphones en tablets moet de Parler app verspreid worden via de app stores van Google en Apple. Dat zijn uiteraard handige afhankelijkheden voor hen die willen corrumperen. Parler werd vervolgens uit de app stores gegooid van zowel Google als Apple, en Amazon dreigde met afsluiten als Parler niet per direct ging censureren. Dat is dodelijk uiteraard voor een platform dat juist claimt niet te censureren. Elk gecentraliseerd alternatief met schaalgrootte is relatief eenvoudig te chanteren.

Er is een alternatief voor de gecentraliseerde diensten

Er is gelukkig wel keuze. Zoals je kan zien zijn er met Gab, MeWe, Parler, Rumble, Bitchute en Minds diverse alternatieven voor de grote sites van Google, Microsoft, Apple en Amazon. En als iedereen zich verspreidt over al deze diensten, dan heeft niemand de online dictatuur in de hand. Keuze is goed. Concurrentie is goed, het houdt mensen eerlijk.

Je ziet echter al snel het nadeel: iedereen zit niet op hetzelfde platform. Dat betekent dat je rond moet gaan shoppen voor je content. Dat is lastig. En wat blijkt? Mensen hebben geen interesse in lastige diensten.

Men wil eigenlijk gewoon WhatsApp, maar dan zonder Facebook. Iedereen bereiken op Facebook is leuk, maar dan idealiter wel zonder de Facebook organisatie. Men wil YouTube, maar dan zonder Google. Men wil Twitter, maar dan zonder Jack Dorsey en zijn politieke agenda. En dat kan dus niet. Het was leuk, ooit, wellicht, de grote gecentraliseerde social media. Maar die tijd is nu dus definitief voorbij.

Signal dan?

Misschien is Signal nog een uitzondering, maar ook hier zijn we wat sceptisch over. Signal begint nu redelijk momentum te krijgen in de samenleving. Deze dienst is wel gecentraliseerd, maar technisch significant beter dichtgetimmerd, zodat niet zomaar alles geopenbaard en beïnvloed kan worden vanuit een sturend centrum.

Het probleem is alleen dat ook Signal ontwikkeld werd met militair geld. Doe maar eens goed onderzoek. En je weet hoe dat werkt. Het platform wordt vervolgens ook gebruikt door inlichtingendiensten zelf. Die hebben graag dat je meedoet, want dat verhult hun activiteiten.

Dit is ook het bedrijfsmodel van het Tor Project: anonimiteit, maar dan door mee te liften op de inlichtingendiensten. En je weet van te voren: ook daar heb je dus geen echte anonimiteit. Zo’n netwerk is niet voor jou gemaakt, maar voor iemand anders.

Het biedt echter ook wel kansen. En relatief gezien lijkt Signal aanmerkelijk interessanter dan WhatsApp en Facebook Messenger. Elk voordeel heeft ook zijn nadeel.

Decentrale alternatieven

Je wilt daarom idealiter dat je social media voldoet aan deze criteria:

• Data in eigen beheer, alleen en uitsluitend delen met hen met wie je het wilt delen.
• Privacy, geen toegang tot je data voor de rest (zoals inlichtingendiensten, overheden, etc.).
• Zonder censuur, dus de dienst niet in de handen van één partij of slechts enkelen.
• Breed bereik, zodat je niet vast zit in je eigen kleine silo.

Wat zou het geweldig zijn als al die alternatieven onderling zouden kunnen samenwerken en communiceren. Dan heb je diverse silo’s met interessante content, zonder centrale censuur, met de mogelijkheid om anderen te bereiken in andere silo’s. Een droom-werkelijkheid? Toch niet. Het bestaat reeds!

Het beste (enige!) alternatief voor de Big Tech oligarchen, is een heel groot aantal samenwerkende Small Tech oplossingen in de handen van velen. En dat is mogelijk, het bestaat en het is zelfs al operationeel.

Voor instant messaging (berichten versturen) is er het Jabber en het XMPP protocol. Via diverse websites kun je je registreren voor een XMPP account. Je kunt volledig decentraal (zelfs vanaf je eigen server als je wilt) berichten versturen naar andere XMPP accounts. Het is een beetje als Facebook Messenger en ICQ en dergelijke. Maar dan decentraal, dus met een netwerk van open samenwerkende servers. Er is standaard niet heel veel beveiliging van je data.

Voor Twitter- en Facebook-achtige activiteiten biedt het ActivityPub protocol goede kansen. Het netwerk zelf is volledig onafhankelijk en volledig decentraal, maar je hebt wel toegang nodig tot dit netwerk. Dat kan via openbare ActivityPub-servers zoals Mastodon.social en Mastodon.nl. Er zijn duizenden servers. Maar de eigenaren van die servers (jouw toegangspunt) kunnen je uiteraard wel censureren. En dat doen ze dan ook zeker.

De Mastodon software is politiek gezien een ontwikkeling van radicaal links. Als je op de grote publieke Mastodon servers zit, zit je dus in een links domein. Iedereen kan echter een Mastodon server starten, zowel publiekelijk toegankelijk als ook uitsluitend voor privégebruik. Het gebruik van het ActivityPub protocol is reeds groot in bepaalde segmenten: Mastodon in brede zin voor radicaal links en Gab voor het opgejaagde conservatieve deel van de samenleving. Met name in Japan is Mastodon populair.

Er zijn ActivityPub alternatieven voor muziek delen (Funkwhale), alternatieven voor Instagram en foto delen (Pixelfed), voor WordPress (WriteFreely en Plume). Iedereen kan een eigen website starten, en gebruikers kunnen elkaar volgen, decentraal verspreid over het gehele netwerk.

Ook met ActivityPub werk je online, dus heb je te maken met het probleem van de inlichtingendiensten, bemoeiende overheden en andere grote (statelijke) hackers. En in vergelijking met Facebook en Twitter is het aantal mensen met een ActivityPub account uiteraard laag. En dat is lastig, dus gaan velen snel weer terug naar Facebook en Twitter. Op die manier houden we zelf het probleem in stand.

Voor YouTube zijn er alternatieven. Je kan dan denken aan Bitchute.com, Newtube.app, Brandnewtube.com en recent Rumble.com. En niet te vergeten: Brighteon van Health Ranger Mike en Banned.video van Alex Jones. En er is goed materiaal te vinden. Maar ook dit zijn allemaal gecentraliseerde silo-oplossingen op zichzelf. Dat is uiteindelijk geen oplossing voor handige social media doeleinden.

Je kunt op basis van het ActivityPub protocol echter ook video’s uitwisselen, bijvoorbeeld via PeerTube. PeerTube is een netwerk van kleine, decentrale en onafhankelijke video sites (een netwerk van kleine ‘youtubes’) die allen samenwerken als één groot videonetwerk. Deels op basis van zogenaamde peer-to-peer technologie om de benodigde bandbreedte voor populaire video’s te verdelen. Dit is toegankelijk voor ieder die toegang heeft tot ActivityPub.

Technisch gezien is dit een hele interessante belofte voor de toekomst, maar ook hier is nog geen significant aanbod voor gebruikers. Het is namelijk geen YouTube, het is dus geen stand-in-replacement voor YouTube. Het is geen YouTube zonder Google.

The Matrix als positief alternatief? Er is nog een outsider die ogenschijnlijk steeds interessanter wordt, dat is het Matrix protocol (matrix.org) met onder andere de chat- en teams app genaamd Riot.im. Dat is mooie software en het is decentraal, maar om nog wat onduidelijke redenen voelt het nog niet goed. Het ontwikkelt zich zeker een goede kant op en is wellicht een interessant alternatief. Aanvullend onderzoek is hier benodigd.

Het mooie van e-mail

E-mail blijft aantrekkelijk. Het scoort redelijk goed op de vier eerder genoemde criteria. Spam is uiteraard een behoorlijk probleem. En als je e-mailt via KPN, Ziggo, Google, Microsoft en dergelijke, dan heb je uiteraard aanvullende problemen met je privacy, tracking and tracing en tegenwoordig zelfs censuur. Maar e-mail kan ook decentraal, het kan end-to-end geëncrypt en beveiligd worden, indien benodigd. Het mooie is wel dat bijna iedereen e-mail heeft. En iedereen kan een e-mailadres registreren. Ook gewoon los van KPN, Ziggo, Google en Microsoft.

Er zijn e-mail mailinglists, waardoor je initiatieven van mensen kunt volgen, er is geen centrale censuur, er is een groot bereik: iedereen heeft e-mail, op elke smartphone en tablet is er e-mail software beschikbaar. En als je een beetje oplet, is die e-mail software ook zonder inmenging van Big Tech. E-mail heeft heus nadelen, maar ook verbazingwekkend veel voordelen die veelal vergeten worden.

ActivityPub als protocol is een soort doorontwikkeling van e-mail, met een paar significante voordelen:

• Het is gestructureerder, je kunt eenvoudiger agenda items en uitnodigingen delen, je kunt het uitbreiden met andere types berichten (artikelen, video en dergelijke) anders dan alleen een los bericht.
• Ingebouwde mailinglist-achtige functionaliteit (eenvoudig volgen).
• Je kunt vragen of verstuurde berichten verwijderd worden (hoeft niet opgevolgd te worden, maar toch).
• Je kunt verstuurde berichten corrigeren en bijwerken (hoeft eveneens niet opgevolgd te worden, maar toch).
• Je kunt het in eigen beheer houden, door via eigen servers te communiceren.

Er zijn dus best alternatieven. Maar veel van de bekende en geadverteerde alternatieven brengen je vooral van de regen in de drup. Je kiest dan voor een nieuwe dictator. Let maar op de presentatie van de nieuwe dictators: deze zijn mooier en beter dan ooit, wassen witter dan wit. Tja.

Er zijn ook echte alternatieven die de samenleving verder kunnen brengen, maar zonder centraal bestuur wordt daar geen reclame voor gemaakt. En de meeste gebruikers willen deze alternatieven tot op heden eenvoudigweg niet. Er zijn geweldige alternatieven, er is veel potentieel mogelijk. Maar de gebruikers zijn er niet.

De gemiddelde internetgebruiker is vooral ongeïnteresseerd. Echte alternatieven krijgen geen aandacht. Men kiest liever de gemakkelijke opties van Big Tech, zelfs als het je meningsvrijheid, privacy en onafhankelijkheid schaadt. Men wil Microsoft, Facebook, Twitter en Google/YouTube alleen dan zonder Microsoft, Facebook, Twitter, Google en YouTube.

En dat, lieve mensen, kan dus niet. Je zult moeten kiezen of delen. Er zijn echt geweldige alternatieven, maar daar is wel werk, inzet en ja, zelfs wat frustratie voor benodigd. Iedereen mag stemmen met de voeten.

N.B. Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Fred Teunissen van TransitieWeb.nl.